کلام چهارم
جـو
جو اولیه ــ جو کنونی ـــ طبقات جو ـــ ارتباط میان جو و زمین
« و در زمین از بالای آن (از سطح آن) کوهها قرار داد، و درون آن را شایان نمود، و منابع و ثروتهای آن را در چهار روز (دوره) تعیین نمود. چیزیکه برای همه نیازمندان به آن بطور مساوی می رسد ـــ سپس به جو پرداخت که در آن زمان دود بود. به آن و به زمین گفت: خواسته یا ناخواسته با هم همکاری دوجانبه کنید. گفتند: ما خواست ترا پیروی می کنیم. به این ترتیب آنها را در دو روز (یا دو دوره) هفت جو نمود و به هر یک کار خاص آنرا وحی نمود». فصلت:10 ــ 12
«آن خدائیکه هفت طبقه (هفت لایه) جو روی همدیگر را آفرید».
واژه «سَماء» در اصل به معنی: "چیزی است که در بالا قرار گرفته است". در معنی دوم خود از جمله به: سقف، باران، ابـر، سیاره و جو اطلاق شده است. و در آیات به معنی «جو» بکار گرفته شده است.
(واژه یوم در آیه احتمالاً به معنی زمان و دوره و مرحله بکار گرفته شده است. و اگر به معنی روز بکار گرفته شده باشد، در آن صورت معادل 1000 سال خواهد بود. این موضوع در آیه 47 سوره حج آمده است).
نکات آیات:
1ـــ جو در آغاز خود دودی بوده و در دو روز (یا دو مرحله) به شکل کنونی خود درآمده. 2ـــ جو هفت طبقه (هفت لایه) روی همدیگر است که هر کدام کار خاص خود را دارد. 3ـــ جو و زمین با هم همکاری دوجانبه می کنند. (در رابطه با مطالب دیگر آیه در بخشهای مربوط بخود آنها صحبت شده).
1ـــ جو در آغاز خود دودی بوده و در دو روز (یا دو مرحله) به شکل کنونی خود درآمده است:
روز اول یا مرحله اول جو:
پس از اینکه زمین رفته رفته خنک می شود و قشر سطح آن سفت می شود و کوههای ناشی از آتشفشانها می توانند روی پای خود بایستند، جو یک قشر کلفت گازی و دودی (ناشی از آتشفشانهای زیاد فـعال آن دوران) بوده، مانند آنچه سیارات بزرگ امروزه بنظر می رسند. ولی زمین رفـته رفـته بخش عمده ای از این جو اصلی را از دست می دهد. شاید فعالیتهای شدید خورشیدی در آن دوره آنها را سوزانده و از محدوده زمـیـن خارج کرده باشد.
روز دوم (یا مرحله دوم) جو:
در جای آن دودها و گـازهـای کـیـهـانی مرحله اول، یک جو دومی درست شد که از خود زمین می آمد، (چنانکه آیه مطرح می کند که زمین و جو قرار شده بوده که با هم همکاری کنند). در مرحله دوم جو فعالیتهای آتـشـفـشـانی شـدیـد رخ می دهد و زمین اندازه های زیادی از گازها از جـمـلـه: نیتروژن، امونیاک، دی اکسید کربن، متان و همینطور بخار آب را را بیرون می ریزد. وقـتی دمای حرارت کاهش پیدا می کند بخار آب متراکم می شود، ابر درست می کند و باران می بارد و دریاچه و دریای اولیه ایجاد می شود. در عمق بیش از 10 متری آن آبها (یعنی پائـیـنترین عمق برای نفوذ اشعه خطرناک مـاوراء بنـفـش) گیاهان نخستین می رویند. گـیاهان در عمل فـتـوسـنـتـز اکـسیژن به هـوا پس می دهـنـد. در جو مولکولهای اکسیژن (O2) بوسیله اشعه فـوق بـنـفـش تجزیه شده و به اتمهای ساده تبدیل شده (O) و برخی از این اتمها با مـولکولهای اکسـیژن ترکیب می شوند و ازون (O3) را تشکـیـل 
می دهند. و به این ترتیب جـو شکل می گیرد.
انسان احتمال می دهد که گازهائی که امروزه از شکافهای دامنه ها از جمله نیتروژن، امونیاک و متان بیرون می زند، همان گازهائی است که آتشفشانها و شکافهای اولیه مانند آن را بیرون می داده اند.
2ـــ جو هفت طبقه (هفت لایه) روی همدیگر است که هر کدام کار خاص خود را دارد:
محقـقـین طبقات جو را بر اساس دمای حرارت به 5 طبقه تقسیم می کنند:
1ــ از 0 تا ارتفاع 10 کیلومتر.
2ــ از 10 تا 50 کیلومتر.
3ـــ از 50 تا 100 کیلومتر.
4ـــ از 100 تا 500 کیلومتر.
5ــ 500 کیلومتر تا فضای خارج از جـو.
(البته برخی از اندازه های دیگری را نیز مطرح می کنند. ولی اندازه معمول آن همین اندازه ها است و همه آنرا به 5 طبقه تقـسیم می کنند).
قـرآن طبقات جو را بر اساس کارکرد آنها به هفت طبقه تقسیم می کند. شاید تقسیم بندی مورد نظر قرآن موارد زیر باشد:
1ــ طبقه آب و هوا.
2ـــ طبقه بادها از ارتفاع 9 تا 14 کیلومتر: در این طبقه بادها در یک سیستم جهانی دور زمین در گردش هستند. این بادها هوای گرم مناطق استوائی را به قطبهای سرد شمال و جنوب منتقل می کنند.
3 ـــ طبقه ازون: از ارتفاع 30 تا 40 کیلومتر: مسئول تحلیل بردن اشعه خطرناک ماوراء بنفش.
4 ـــ طبقه اجرام آسمانی ارتفاع 100 تا 500 کیلومتر: مسئول سوزاندن اجرام آسمانی که بطرف زمین می آیند.
5ــ طبقه الکتریکی و تغییرات شیمیائی ناشی از تشعشع امواج خورشید. این طبقه امواج رادیوئی را بازتاب میدهد.
6ــ طبقه دی اکسید کربن (co2): مسئول نگه داشتن گرما در محدوده جو زمین.
7ــ طبقه میدان مغناطیسی زمین که طوفانهای خورشیدی را به اطراف زمین منحرف می کند.
(البته طبقه ای که امواج را منعکس می کند در واقع سه طبقه جدا از هم هستند. و سه تا از طبقات مورد نظر قرآن می تواند همین سه طبقه باشد، و طبقه بادها و طبقه میدان مغناطیسی زمین مورد نظر قرآن نباشد. آنچه مهم و مورد نظر ما است این است که قرآن جو را طبقه طبقه کرده و جو نیز طبقه طبقه است. و این چیزی نیست که انسان بتواند آنرا با چشم ببیند).
3ـــ جو و زمین با هم همکاری دوجانبه می کنند:
دی اکسید خود را در آب باران حل می کند و اکسیژن ضعیف درست می کـند. وقتی باران می بارد و رودخانه راه می اندازد، اکسیژنِ کوههای زمین را تحلیل می برد. و دی اکسید کربن در آب به بی کربنات تبدیل می شود کـه دسـت آخر به دریا برده می شود. 
ـــــ دامها گاز متان تولید می کنند و به جو می دهند. شالیزارها نیز گاز متان به جو پس می دهند.
دشت نواحی قطبی دی اکسید کربن (co2) از جو می گیرد و متان و دی اکسید کربن (co2) را به آن پس می دهد.
ـــــ در نورِ روز درختان دی اکسید کربن (co2) از جو میگیرند و به اکسیژن تبدیل می کنند و به جو پس می دهند. و در شب گیاهان اکسیژن مصرف می کنند و دی اکـسـید کربن (co2)
پس می دهـنـد. هـمـیـنـطـور وقـتی گـیاهان بخشی از خود را می میرانند دی اکسید کربن(co2) استفاده می کنند که این دی اکسید کربن وقـتی گیاهان می پوسند از آنـهـا آزاد می شود
ـــــ از جمله حیوانات و انسانها از جو اکسیژن می گیرند و دی اکسید کربن (co2) به آن پس می دهـند.
دریاها مقادیر زیادی دی اکسید کربن (co2) را از جو می مکند و بخار آب و بخشی از آن دی اکسید کربن را در نواحی استوائی به جو پس می دهند.
سـقـف بـودن جـو
« و جو را سقـفی حـفـظ کننده قـرار دادیم»!
نکته آیـه: جو مانند سقف حفظ کننده درست شده:
ــــ همیشه از طرف فضا سنگهای آسمانی بطرف زمین می آیـد، جو آنها را می سوزاند، و آنها ضمن چند ثانیه درخشیدن به پودر تبدیل می شوند و کم کم بدون اینکه دیده شوند به زمین می ریزند.
ــــ جو امواج رادیوئی را بطرف زمین برمی گرداند.
ــــ خورشید انواع واقسام امواج و انرژی از خود ساطع می کـند. قـشر گاز اُزون ج
و که در ارتفاع میان 30000 تا 40000 متر قـرار دارد، از به زمین رسیدن اشعه ماوراء بـنـفـش کـه می تواند خیلی از مـوجـودات زنـده را بکـشـد جـلـوگـیـری می کند.
ــــ قـشر جو مانع از بـیـرون رفـتـن بـخـار آب میشود.
ــــ قـشـر دی اکسید جو گرمای زمین را در جو زمین نگه می دارد و فـقـط قسمت ناچیزی از گرما از آن به خارج از جو نفوذ می کند. در صورت نبود ایـن قـشر گرما از محدوده زمین خارج می شود و جو زمین 50 درجه سردتر از آنچه هـست می شود. به این ترتیب جو مانند یک سقـف ما را حفـظ می کند.
دچار سینه تنگی و خـفـقـان شدن با افـزایش ارتفاع
انعام 125: «فـَمَـنْ یُـرِدِ اللهُ اَنْ یَهْـدِیَـهُ یَـشْـرَحْ صَـدْرَهُ لِلاِسْـلامِ، وََ مَنْ یـُرِدْ اَنْ یُـضِـلـَّـهُ یَجْـعَـلْ صَــدْرَهُ ضَـیّـِقـاً حَـرَجـاً کَـاَنـَّما یَـصَّـعـَّـدُ فِی السَّـماءِ، کَـذلِکَ یَجْـعَـلُ اللهُ الـِرِّجْـسَ عَـلَی الَّـذیـنَ لایُـؤْمِـنـُونَ».
«به این ترتیب وقـتـی خـدا بخـواهـد کسی را هدایت کـنـد سـیـنه وی را برای اسلام باز می کند، و هر که را بخواهد بحال خود رها کند سینه وی را تنگِ خـفـقـان آور می کند، طـوریکه گوئی دارد در جو بالا و بالاتر می رود. به این ترتیب خدا بر کسانیکه ایمان نمی آورند پلیدی می گذارد».
نکـتـه آیه: کسیکه در جو بالا و بالاتر برود دچـار احساس سـیـنـه تـنـگـی خـفــقـان آور می شود:
آیه وضـعـیـت کـسـیکه اسـلام را خوش نمی دارد در بـرخورد با اسلام را به وضعیت کس
ی تشبیه می کند که رفته رفته در جو بالا و بالاتر می رود و دچار سینه تنگی خفـقان آور می شود.
چنانکه آیه مطرح می کند، با افـزایـش ارتـفـاع، هـوا و فـشار هـوا رفـته رفـته کـم و کمتر می شود، و رفـته رفـته به انسان احساس سـیـنه تـنـگـی و تنگی تنـفـس بیشتر دست می دهد، و دچار مشکل تنفـسی می شود.
خورشید هستند. از آنجا که خورشید به دور خود می چرخد (تقریباً هر 4 هفته یک دور به دور خود می چرخد)، گاهی آن نواحی از خورشید روبروی زمین قرار می گیرند و گاهی نیز نیستند. وقتی روبروی زمین هستند گرمای کمتری به طرف زمین می آید. و به این شکل خود خورشید نیز در عدم یکنواختی گرما نقش دارد.
درخشش چراغ و شمع. و «نور» روشـنـائی و تابـشی است که از خـود شئ ساطع نمی شود بلکه بازتاب تابش ضیاء است. و اینکه آیه می گوید: خـورشـیـد «ضیاء» است و ماه «نور»، به این معنی است که تابش خورشید از خود آن است ولی تابـش ماه از خـود آن نیست بـلـکه بازتاب تابش خورشید است. (این موضوع در سوره نوح و به نقـل از حضرت نوح آمـده. یعـنی وی چند هـزار سال پـیش از میلاد حضرت مسیح به مـردم گـفـتـه بـوده که: تـابـش خـورشید از خود آن و تابش ماه بازتاب تابش خورشید است. ولی مردم طـبـق معـمـول بوی می خندیده اند). 
ـال پـس از محمد) تا کـنون (در منظومه شمسی) دهـها ماه کشف شـده است. تعداد ماه های سیاره مـشـتری که تا کنون شـنـاخـتـه شده 16 تا است، مریخ دو تا، کـیوان 19 تا، اورانـوس 15 تا و نپتون 8 تا.
وقتی منبع نور به طیف نور نزدیک می شود 
تخمین زده میشود) کهکشانها آغاز به پیچیدنِ طومار گونه به دور خود و بلعیدن اجرام و انرژ
مثلاً اگر مسطح می بود تا ابـد به گسترش خود ادامه می داد.